RIWA: stel strengere eisen aan moeilijk afbreekbare stoffen

Terwijl in het milieu de concentratie van sommige ongewenste stoffen afneemt, komen nieuwe stoffen daarvoor in de plaats. Ook stoffen die al langer aan banden zijn gelegd, zoals PFOS en PFOA, worden nog jarenlang teruggevonden in het milieu omdat ze persistent zijn. Deze zogeheten forever chemicals horen niet thuis in het milieu en de bronnen voor drinkwater. Het verbeteren van de waterkwaliteit vraagt daarom ook de komende jaren nog om stevige inspanningen. RIWA-Rijn pleit voor een Europees totaalverbod van PFAS, omdat ze slecht afbreken en daardoor lang in het milieu aanwezig blijven. Deze stoffen zorgen ervoor dat de waterkwaliteit van de bronnen voor drinkwater onder druk staan. Drinkwaterbedrijven zorgen voor veilig en betrouwbaar water uit de kraan. Echter moeten zij momenteel een grote inspanning leveren om van Rijnwater drinkwater te maken dat aan alle strenge eisen voldoet. De industriële lozingen van moeilijk verwijderbare stoffen – vooral stroomopwaarts langs de Rijn – moet afnemen door strengere lozingseisen.

Niveau van zuivering daalde niet, doelstelling KRW nog niet bereikt

De Kaderrichtlijn Water (KRW) heeft onder andere tot doel de zuiveringsinspanning voor het maken van drinkwater te reduceren. Het vereiste niveau van zuivering van Rijnwater is nog steeds hoger dan dat van het jaar 2000, toen de KRW werd ingevoerd. Er lijkt een kleine verbetering op te treden in de laatste 2 jaar, maar die periode is te kort om van een significante daling te spreken. De Nederlandse drinkwaterbedrijven moeten veel verschillende verontreinigingen verwijderen uit het Rijnwater om aan de wettelijke verplichtingen te voldoen. De zuiveringsopgave in het jaarrapport is over de periode tot en met 2020 berekend vanaf het jaar 2000, het jaar waarin de KRW in werking trad.

Houd rekening met de waterkwaliteit van de Rijn bij lithium-winning

Er zijn vergevorderde plannen om grootschalig lithium te winnen uit geothermisch bronwater in het gebied tussen Bazel en Karlsruhe. Dit roept de vraag op wat de mogelijke impact is op de waterkwaliteit van de Rijn. Volgens mediaberichten zou de verwachte te winnen hoeveelheid lithium aldaar voldoende zijn om 400 miljoen elektrische auto’s van een batterij te voorzien. Een indicatieve richtwaarde voor lithium in drinkwater, die in opdracht van RIWA-Rijn werd afgeleid door KWR Water Research Institute, ligt namelijk erg laag. Dit is te verwachten aangezien lithium ook wordt toegepast als medicijn om acute manie en depressie te behandelen. Duidelijk is dat de winning, het transport en de verwerking van lithium niet mogen leiden tot hogere lithium-concentraties in de Rijn.

70 jaar pleiten voor een schone Rijn

Op 15 juni 1951 werd de RIWA opgericht om de Nederlandse overheid te adviseren over standpunten in de Internationale Rijncommissie. In een historische terugblik zien we dat standpunten die de RIWA in het begin van de jaren ’50 uitdroeg, zoals het belang van internationale samenwerking bij de bestrijding van waterverontreiniging, inmiddels Europees gemeengoed zijn geworden.

Weblinks:

Na 70 jaar RIWA blijft beschermen van Rijn en Maas essentieel

Op 15 juni 2021 bestaat de Vereniging van Rivierwaterbedrijven RIWA 70 jaar. Op die datum in 1951 kwamen de directeuren van “vier grote rivierwaterbedrijven in Nederland” voor het eerst bij elkaar. Het doel was “om gezamenlijk het probleem van de verontreiniging van de Rijn te bestuderen en om tezamen als één de Regering van advies te dienen bij haar verdere stappen om dit euvel zoveel mogelijk tegen te gaan.” Dit 70-jarig jubileum van het beschermen van de Rijn, en later ook de Maas en de Schelde, als bron voor de productie van drinkwater is wellicht niet iets om te vieren maar wel om bij de boodschap stil te staan: Verontreinigingen die de bronnen voor de productie van drinkwater bedreigen moeten bij de bron en internationaal worden aangepakt.

Nieuwe uitdagingen blijven zich aandienen

De waterkwaliteit van de grote rivieren is in de afgelopen decennia vooruitgegaan. De Vereniging van Rivierwaterbedrijven RIWA die zeventig jaar geleden is opgericht, heeft een belangrijke bijdrage geleverd aan de strijd voor schone rivieren. Ruim 40 procent van het Nederlandse drinkwater wordt gemaakt uit het water van de Rijn en Maas. In Vlaanderen wordt ongeveer de helft van het drinkwater geproduceerd van rivierwater. De Kaderrichtlijn Water had de kroon op de verbetering van de waterkwaliteit moeten zijn, maar het halen van die doelen staat zeer onder druk. Bovendien blijven er nieuwe stoffen in de rivieren terecht komen, die lastig te verwijderen blijken bij de bereiding van drinkwater.

Nationale en internationale samenwerking

Waar RIWA zich eerst toelegde op uitgebreid meet- en analysewerk, ontpopte het al snel tot een effectieve belangenorganisatie voor de rivierwaterbedrijven, zowel nationaal als internationaal. Dat is altijd de kracht van de vereniging geweest en gebleven: gedegen meetgegevens koppelen aan onderzoek en bewustwording. Van de fenol en pesticiden van de jaren vijftig en zestig tot aan de medicijnresten en persistente, mobiele en toxische stoffen (PMT-stoffen) en schadelijke PFAS vandaag de dag. Zoals uit de oprichtingsvergadering blijkt, was de eerste insteek om de Nederlandse regering te adviseren bij stellingname in internationaal overleg. Inmiddels neemt RIWA zelf actief deel in de diverse overlegfora van de internationale rivierencommissies. De samenwerking van vier Nederlandse drinkwaterbedrijven is in de loop van de tijd uitgebreid naar zes bedrijven langs de Maas en Schelde, circa 120 langs de Rijn en zo’n 170 in heel Europa.

Beginnen bij de bron

RIWA richt zich sterk op bestrijding van de verontreiniging aan de bron, door deze te signaleren en door contact met overheden en producenten deze lozingen te saneren. Door inzage en inspraak in vergunningen te krijgen kunnen lozingen van verontreinigende stoffen teruggedrongen en voorkomen worden. Samen met rivierwaterbedrijven in andere Europese stroomgebieden heeft RIWA een strategie en visie voor de bereiding van drinkwater uit oppervlaktewater ontwikkeld volgens de beginselen van duurzaamheid, voorzorg en preventie: het European River Memorandum. Van rivierwater dat aan deze waterkwaliteitseisen voldoet, kunnen de Maas- en Rijnwaterbedrijven op duurzame wijze en met behulp van natuurlijke zuiveringsmethoden drinkwater bereiden.

Het persbericht is hier te downloaden.